مهارت همدلی : همدلی یعنی اینکه شخص بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند. همدلی به شخص کمک می کند تا بتواند انسان های دیگر را حتی وقتی با آنها متفاوت است بپذیرد و به آنها احترام گذارد. همدلی روابط اجتماعی را بهبود می بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده ، به انسان های دیگر منجر می شود (آقازاده ، ۱۳۷۹:۶۵ ).
مهارت روابط بین فردی موثر : این توانایی به ایجاد روابط بین فردی مثبت و مؤثر فرد با انسان های دیگر کمک می کند. یکی از این موارد، توانایی ایجاد روابط دوستانه است، که در سلامت روان و سلامت اجتماعی، روابط گرم خانوادگی، به عنوان یک منبع مهم روابط اجتماعی سالم نقش بسیار مهمی دارد ( همان ).
– مهارت تفکر خلاق :این نوع تفکر هم به مسأله و هم به تصمیم گیری های مناسب کمک می کند . با استفاده از این نوع تفکر ، راه حل های مختلف مسأله و پیامدهای هر یک از آنها بررسی و باعث می شود شخص مسائل را از ورای تجارب مستقیم خود دریابد و حتی زمانی که مشکلی وجود ندارد و تصمیم گیری خاصی مطرح نیست ، با سازگاری و انعطاف بیشتر به زندگی روزمره بپردازد (همان).
مهارت تصمیم گیری :تصمیم‌گیری به فرایندهای ذهنی (شناختی) گفته می‌شود که به انتخاب یک اقدام در میان اقدامات جایگزین می‌انجامد ( همان ).
مهارت تفکر انتقادی :تفکر انتقادی ، توانایی تحلیل اطلاعات و تجارب است . آموزش این مهارت ها ، نوجوانان را قادر می کند تا در برخورد با ارزش ها ، فشار گروه و رسانه های گروهی مقاومت کنند و از آسیب های ناشی از آن در امان بمانند ( همان ).
مهارت مقابله با استرس :این توانایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آنها بر شخص است . شناسایی منابع استرس و نحوه تأثیر آن بر انسان ، شخص را قادر می کند تا با اعمال و موضع گیری های خود فشار و استرس را کاهش دهد ( همان ).
۱-۷-۲- تعریف عملیاتی متغیرها :
کودک : در پیمان نامه حقوق کودک منظور از کودک هر انسان دارای کمتر از ۱۸ سال سن است (پیمان نامه حقوق کودکان) .
در این پژوهش منظور از کودک هر انسان بین سنین (۱۱ الی ۱۸) سال می باشد زیرا براساس نظریات پیاژه نوجوان از حدود ۱۲ سالگی وارد چهارمین و آخرین مرحله شناختی به نام مرحله عملیات صوری می شود. دراین مرحله فرد قادر است قیاس های منطقی کند و به انتزاعیات متوسل شود.نوجوان در مرحله عملیات صوری می تواند شرایط فعلی را کنار بگذارد و امکانات دیگری را درنظر بگیرد. او درمورد سبک های دیگر زندگی فکر می کند و به امکاناتی که با واقعیات هم خوانی ندارد نیز متوسل می شود. او می تواند خود را از دنیای واقعی جدا کند ودر مورد گزاره های خیالی و فرضی بحث کند.نوجوان می تواند از اموری صحبت کند که نامشهورند. نوجوان در این مرحله قادر به حل مساله از راه استدلال فرضی – قیاسی است، بدین معنا که وقتی با مساله ای روبرو می شود، با نظریه ای کلی درباره عوامل احتمالی که ممکن است بر نتیجه تاثیر بگذارند فرضیه هایی می سازد و آنها را آزمایش می کند تا ببیند کدام یک نتیجه بخش است (کریمی، ۱۳۷۷: ۴۵).
آموزش مهارت های زندگی : برای آموزش مهارت‌های زندگی در برنامه‌ای تلویزیونی روش‌های متفاوتی به کار گرفته می‌شود. یونیسف نیز هفت روش ایفای نقش در نمایشنامه، کار روی متن، توجه به ارزشها، حل مسأله گروهی، نمایش ویدیویی، سخنرانی مهمان و بحث گروهی را از روش‌های مؤثر در این آموزش‌ها معرفی کرده است (شاهاحمدی،۱۳۹۰ : ۲۵-۱۵) .
برنامه های کودک تلویزیون : در این پژوهش از بین برنامه های که در حیطه کودکان ساخته شده است برنامه های کودک ذیل که در طول سال از تلویزیون پخش می شود انتخاب می گردد. زمان اجرای این تحقیق در طول سال ۹۲- ۹۳ می باشد. برنامه های کودک به شرح ذیل می باشد:
رنگین کمان : پخش هر روزه از شبکه ۵
فتیله جمعه تعطیله : پخش در روزهای جمعه و ایام تعطیل از شبکه ۲
عمو پورنگ : پخش هر روزه از شبکه ۲
اجزای مهارت های زندگی: اجزاء مهارت های زندگی در این پژوهش به شرح جدول ذیل می باشد ( آقازاده، ۱۳۷۹: ۸۲ ).
جدول ۱-۱- اجزاء مهارت های زندگی
| مهارت ها | اجزاء | |
| خودآگاهی | آگاهی از نقاط قوت آگاهی از نقاط ضعف تصویر خود واقع بینانه آگاهی از حقوق و مسئولیت ها توضیح ارزشها انگیزش برای شناخت |
|
| همدلی | علاقه داشتن به دیگران
|