بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 81

دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

تخمه بو دادن برای کسی-چاپلوسی کردن برای کسی

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)
به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

دست انداختن-ریشخند کردن-مسخره کردن

دولابچه-کمد کوچک

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

آب شیراز-شراب
خل و ول-دیوانه-ساده لوح

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

 
آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

 

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

پشه کوره-پشه ی ریز

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

 
تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

دلچسب-دلپذیر-مقبول

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی
جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

 
چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی
آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

خدا رسانده-مفت و مجانی به دست آمده

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

 

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

تو به تو-گوناگون-لا به لا
روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت
چشم و ابرو-زیبایی چهره

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

 

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

چرمی-از جنس چرم
بابت-مورد-زمینه-موضوع

بَده شدن-از چشم افتادن-بد جلوه کردن

چوغ-چوب

چشمک-ایما و اشاره به چشم

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

 

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

تاریخچه-تاریخ مختصر

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن
دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

 

بجا-شایسته-در هنگام مناسب
خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن
با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

 

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

 

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن
دل دادن و قلوه گرفتن-غرق گفت و گو و راز و نیاز بودن
الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

آدم ثانی-حضرت نوح

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

تردستی-مهارت-شعبده بازی

تخته زدن-پنبه زدن

 

پیمانی-استخدام غیر رسمی

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

 

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده

دسته-جمعیت سینه زن

 

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

تن خواه گردان-پول نقدی که در موقع لزوم خرج هرینه های فوری می شود

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

درمانگاه-جای درمان بیمار

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

ابوقراضه(ابوطیاره)
چقال-مهمل بقال

بخت-شانس-اقبال-شوهر

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن
اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟
تمام و کمال-کامل-به تمامی
گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن
دستِ دلبر-گران قدر-عزیز
چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

ار زبان کسی(از قول کسی)

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

چشمک-ایما و اشاره به چشم
خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

داداشی-برادر در زبان کودکان

 
بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

جا نیاوردن-کسی را نشناختن
زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

الف کوفی-چیز کج-آلت تناسلی

 

چرکمرده-نگا. چرکمُرد

تخت و تبار-خوب و رو به راه

روغن داغ-روغن گداخته

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

 

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

 
افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو
استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

 
 

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار
دست نماز-وضو

 

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

زن ِ سفری-زن فاسد و بی عفت

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

 

پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن

 

بپا-مواظب باش-متوجه باش

زار-نا به سامان-خراب-بد

 

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

 

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

چیز-آلت تناسلی
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

اُس و فُس(اصل، مایه، چهارستون بدن)

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

انگشت بلند کردن-اجازه‌ی سخن خواستن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

 

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

زبان پس قفا-نوعی گل است

برچسب زدن-تهمت زدن
خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن
اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

 

حالا حالاها-مدت دراز

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

بی صاحاب مانده-صاحب مرده-وامانده

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

دل کسی آمدن-دل آمدن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد
جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

دیر به دیر-هر از گاهی-هر از چندی-دیر دیر

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده
با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

خرده بُرده-مشکل-اختلاف

خوره-جذام-آکله

پیه سوز- پی سوز
دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده
از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

 

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن
زیر اخیه رفتن-به نفع کسی به کاری تن دادن

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

باب-مرسوم-معمول

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

حق التدریس-مزد آموزگار

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

 

 
ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

 

از این حرف‌ها(مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد)

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

 

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

رتوش-دستکاری و آرایش عکس
خم شدن-دولا شدن

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

دنبه تاو دادن برای کسی-به کسی بی اعتنایی کردن-فخر فروختن به کسی

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

اُتُل(شکم، اتوموبیل)
بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد
آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)
 

 
به درد بخور-مفید-چیز یا کسی که سودمند باشد

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

دست به جیب-بخشنده-خرج کن

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

تخم چشم-مردمک چشم

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

 

اَتَر زدن(فال بد زدن)
اهل آن کار (کار بد)

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

زندگی سگی-زندگی سخت و جان فرسا

از خر افتادن-نابود شدن-مردن

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

 

از خشت افتادن-بدنیا آمدن
خِطَب-جزیی از جهاز شتر

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

زرق و برق-جلوه ی ظاهری-جلا و شفافی

 

حساب کشیدن-حساب خواستن

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله
بومی-محلی-اهل همان سرزمین

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

 

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی
چشم گود شدن-لاغر شدن

از زمین سبز شدن(ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن، به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن)

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن
اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

چیلک دان-چینه دان

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

حیوونکی-نگا حیوانکی

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)
دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

پت پتی-موتور سیکلت

جریحه دار شدن-زخمی شدن-دل شکسته شدن-رنجیده شدن

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

باریک-دقیق-حساس
خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

دال به دال-پشت سر هم

 

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

خرکچی-چارپادار

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد
پیاله فروش-میخانه چی
خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

آواز دادن(خواستن)

انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

بز رقصاندن-هر دم بهانه ی تازه ای آوردن

بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده
دستکاری-دست بردن در چیزی

 

زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

خشکبار-میوه های خشک مانند پسته-بادام-گردو و فندق

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)
پیش کنار-بیضه-خایه

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

این خاکدان(دنیا)

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین
اجاق(دودمان)

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن
پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

حق بردن-رشوه بردن-از راه حق و حساب گرفتن-درآمدی منظم داشتن

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن
ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

جبهه-میدان جنگ

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

 
پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

حساب سوخته-بدهی قدیمی

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

خربان-صاحب خر-خرکچی

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

 

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش