فهرست کامل فرهنگ لغت کوچه بازاری مردم ایران قسمت ششم

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

تلو تلو-حرکت به چپ و راست در حین راه رفتن بر اثر سستی

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

دخیل-پناه برده-توسل جسته به

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن
دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن
ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا
آواز دادن(خواستن)

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن
چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
راه گم کردن-نه از روی میل و اراده بلکه اتفاقی به جایی آمدن

دقه-دقیقه

ته گرفتن-سوختن غذا

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

 

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

پرند-حرف بی هوده

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

حرف-سخن-گفتار-کلام

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

خشخاشی-نان خشخاش زده

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

تُف به دهن-حیرت زده

در آوردن از خود-دروغ پردازی کردن

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله

چای کاری-کشت و زرع چای

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده
بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

خیس کردن-ادرار کردن به خود

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

بالینی-کلینیکی

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

تراشیده شدن-لاغر شدن

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

 
چُل-آلت مرد

 

 

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند
دزدیده-دزدکی

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

 
آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات
پینکی رفتن-چرت زدن

پیه سوز- پی سوز

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)
بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

 

دست به گردن-در حال معاشقه-سریع الوصول

تازه-اکنون-پس از این همه حرف

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

 
اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن

باربند-جای نهادن و بستن بار

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))
چینه-دیوار گلی

ته خوار-بچه باز

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

خودرو-آن چه بی اسب رود

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

آب و خاک-میهن-دیار

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

 

 
 

ریش و پشمی به هم زدن-بالغ شدن-صاحب ریش و پشم شدن

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

چِخه-نگا. چِخ

در تشک پر قو خوابیدن-از هر جهت آسوده و بی خیال بودن

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن
اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)
به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن
تیار کردن-آماده کردن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

تب و تاب-سوز و گداز

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

 

خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

آواز دادن-خواستن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

اطفال باغ-گل‌های تازه

خل و ول-دیوانه-ساده لوح

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

 

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر
تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

دبنگ-احمق-کودن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن
دست خوش !-آفرین

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

 

زار-نا به سامان-خراب-بد

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

خشکبار-میوه های خشک مانند پسته-بادام-گردو و فندق

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

ار زبان کسی-از قول کسی

خاک پاک-زادگاه
زابرا-از خواب پریده-بد خواب-عصبی

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن
دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

 

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

دولت منزل-دولت سرا

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی
راست شدن-رو به راه شدن
درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی
آگوز-لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر
اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

حال و احوال-وضعیت-کیفیت
تا کردن-دو یا جند لا کردن-رفتار کردن

 

 

از این حرف‌ها(مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد)

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

 

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

دو لا پهنا-پارچه ای که عرض آن دو برابر عرض پارچه های معمولی است
بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

جُستن-چیز گمشده را یافتن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن
خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

 

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

زردنبو-زردمبو

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

آبِ خشک(آب بسته)

اسباب زحمت(کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود)

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

خبر گرفتن-پرسیدن

از دست دادن-گم کردن

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

 

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

چروک انداختن-چین انداختن

بله قربان گو-چاپلوس-متملق
زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

آب و خاک-میهن-دیار

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

 

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است
خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

زبون-حقیر-توسری خور
دَدَر-بیرون-کوچه

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن
بی سیرت-بی آبرو

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

جای پا-اثر-نشانه-رد

به حق پیوستن-مردن

خنگ-نادان-ابله-کودن

خلاف-جرم
 

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

چک و چانه-کنایه از دهان

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

چشم زهره-ترس

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد
حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

پرند-حرف بی هوده

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

خنگ-نادان-ابله-کودن
بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

زهرمار کردن چیزی-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

 

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

باب دندان-مناسب طبع و حال

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

پاگون-سردوشی

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن
دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

ترکه-آدم باریک و بلند

بی جا-نامناسب-بی مورد

خلیلی-نوعی غل و زنجیر-نوعی انگور

دست بالا-حداکثر

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

از جگر گذشتن-نامردی کردن

 

 

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)
خوشبختانه-از حُسن اتفاق

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

دزد زده-سرقت شده

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

چفت کردن-با زنجیر بستن

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده
چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)
در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن
خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

 
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

پنزر- پندر

چاره-درمان
از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

 

دله-هرزه-چشم چران-پرخور

تنگ بودن وقت-دیر شدن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

تنگاب آمدن-به جان آمدن

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

خانم-زن بدکاره-هرزه

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

 

پشم و پیله-ریش
حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن
داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

چتوَل-یک چهارم
 

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد
آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)
دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

تریت- تلیت

 

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

خداپسندانه-مورد پسند خدا

ابوقراضه(ابوطیاره)
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد
از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)
خُردینه-بچه ی خردسال

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ
دو دستی-با هر دو دست

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

رگ ترکی-تعصب نژادی

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

پوز زدن-دهان زدن

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

راست رو-رو به رو-مقابل